حمل بار با کشتی فرآیندی است که با استفاده از شناورهای مختلف مانند کشتی‌های باری، قایق‌ها و لنج‌ها، از طریق مسیرهای آبی چون اقیانوس‌ها، دریاها و دریاچه‌ها می‌پردازد. این نوع حمل و نقل عمدتاً برای جابه‌جایی کالاهایی با وزن بالا به کار می‌رود. در این روش به سبب شرایط جوی موجود و وضعیت حمل و نقل زمان رسیدن بار به مقصد طولانی بوده و همچنین بسیاری از کشورها به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد، نمی‌توانند از آن بهرمند شوند. با این حال، حمل و نقل دریایی در مقایسه با حمل و نقل زمینی یا هوایی محبوبیت بسیار بالایی داشته و بازار این روزهای تجارت جهانی وابستگی بسیار زیادی به آن دارد.

ایران به سبب دسترسی به آب‌های آزاد و برخورداری از بنادر مهم، یکی از کشورهای با سابقه طولانی در تجارت و حمل دریایی است. بنادر ایران به عنوان مسیرهای اصلی واردات و صادرات نفت و کالاهای دیگر به شمار می‌روند و به همین دلیل حمل و نقل دریایی در ایران نیز به عنوان روش اصلی جابه‌جایی بین‌المللی کالا به شمار می‌آید.

حمل بار فله

حمل بار فله، یکی از روش‌های حمل بار با کشتی است که مزایای بسیار زیادی را به همراه دارد. به عنوان مثال عدم نیاز به بسته‌بندی و پلمب، سرعت بالاتر در بارگیری و تخلیه و هزینه حمل کمتر از مهمترین مزایای آن به شمار می‌روند. در این شیوه انواع دانه‌های خوراکی و مصالح ساختمانی مانند سیمان حمل شده و به مقصد مورد نظر می‌رسند.

کشتی‌ فله‌بر، کشتی‌ پیشرفته‌ با امکانات خاصی است که برای حمل ‌ونقل محموله‌های فله طراحی می‌شود. برخلاف کشتی‌های کانتینری که کالاها را در کانتینرهای استاندارد حمل می‌کنند، کشتی‌های فله‌بر محموله‌های بسته‌بندی نشده مانند غلات، سنگ معدن، زغال‌سنگ، مواد معدنی و سایر کالاهای خشک یا مایع را جابجا می‌کنند. محموله در انبارهای کشتی فله‌بر ریخته یا اسکوپ می‌شود و در هنگام تخلیه نیز با استفاده از نیروی جاذبه، تجهیزات مکانیکی یا سیستم‌های پنوماتیک تخلیه می‌شود.

کشتی‌های فله‌بر اغلب از نظر اندازه بزرگ‌تر از کشتی‌های کانتینری هستند و هزینه حمل‌ونقل به‌ازای هر واحد محموله به دلیل ظرفیت بالای این کشتی‌ها نسبتاً کمتر است، که این ویژگی‌ها آنها را برای حمل کالاهای فله مقرون ‌به ‌صرفه می‌کند.

حمل نفت

حمل نفت طریق دریا یکی از حیاتی‌ترین راه‌ها برای انتقال انرژی‌های برگشت ناپذیر در سراسر دنیا محسوب می‌شود که نقش بسیار مهمی در تامین انرژی دنیا ایفا می‌کند. نفتکش‌ها یا تانکرهای نفتی، کشتی‌های بزرگی هستند که برای حمل مقادیر زیادی نفت خام و مشتقات نفتی از یک نقطه به نقطه دیگر در سراسر جهان طراحی شده‌اند.

تانکرهای نفتی بر اساس عوامل مختلفی از جمله هدف، نحوه استفاده، اندازه و ابعاد به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. این کشتی‌ها در صنایع دریایی برای حمل نفت و فرآورده‌های آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کشتی‌ها معمولاً دارای مخازن بزرگی هستند که در جلوی کشتی قرار دارند و از تجهیزات ایمنی پیشرفته برای جلوگیری از نشت نفت بهره می‌برند. به دلیل خطر بالای حمل محموله‌های سوخت، تانکرهای نفتی باید بر اساس استانداردهای ایمنی دقیق کنترل شوند.

حمل ماشین با کشتی

حمل ماشین با کشتی یکی از روش‌های متداول با هزینه کم برای جابه‌جایی خودروها بین کشورهای مختلف است. این روش برای حمل خودروهای وارداتی و صادراتی، خودروهای شخصی مهاجران و حتی خودروهای کلاسیک و لوکس بسیار کاربردی عمل کرده است.

حمل خودرو با کشتی در مقایسه با حمل هوایی بسیار مقرون‌ به ‌صرفه‌تر است. این روش به ویژه برای حمل تعداد زیادی خودرو به‌ طور همزمان مناسب بوده و که باعث کاهش هزینه‌های کلی می‌شود. کشتی‌های حمل خودرو یا کشتی‌های Ro-Ro (Roll-on/Roll-off) دارای ظرفیت بسیار بالایی هستند و می‌توانند صد تا هزاران خودرو را در یک سفر حمل کنند. این ظرفیت بالا، حمل خودروها را برای تولیدکنندگان و واردکنندگان بسیار جذاب می‌کند. همچنین کشتی‌های حمل کننده ماشین مجهز به سیستم‌های پیشرفته ایمنی هستند که خطرات ناشی از حمل و نقل را به حداقل می‌رسانند.

حمل کانتینر

کشتی کانتینری نوعی از کشتی‌های باربری هستند که به‌طور خاص برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی شده اند. این کشتی‌ها نقش حیاتی در تجارت بین‌المللی ایفا می‌کنند زیرا توانایی حمل حجم بالایی از کالاها را به‌طور همزمان دارند. کانتینرها در اندازه‌ها و ابعاد استانداردی ساخته می‌شوند که باعث می‌شود بارگیری و تخلیه آنها در بنادر سراسر جهان به راحتی انجام شود. کشتی‌های کانتینری معمولاً به صورت طبقاتی چیده شده و دارای ظرفیت بسیار بالایی هستند، که این امر منجر به کارایی بالا و کاهش هزینه‌های حمل و نقل می‌شود.

ویژگی‌های کشتی‌های کانتینری را باید انبارهای بزرگ و مجهز بودن به جرثقیل‌های داخلی و تجهیزات جابه‌جایی در نظر گرفت که فرآیند بارگیری و تخلیه کانتینرها را تسهیل می‌کند. این کشتی‌ها علاوه بر توانایی حمل کانتینرهای خشک، می‌توانند کانتینرهای یخچالی (ریفرها) برای حمل مواد فاسدشدنی، کانتینرهای مخزن برای حمل مایعات و کانتینرهای تخصصی برای محموله‌های خاص را نیز حمل کنند. طراحی ویژه این کشتی‌ها برای مقابله با شرایط دریایی سخت و حفظ ایمنی بارها، یکی دیگر از ویژگی‌های بارز آنها است که به تضمین سلامت و امنیت محموله‌ها در طول مسیر کمک می‌کند.

حمل مواد پتروشیمی

مواد پتروشیمی اساس بسیاری از صنایع تولیدی در سراسر جهان است. حمل مواد پتروشیمی از طریق دریایی، نقش اساسی در تأمین مواد اولیه برای تولید محصولات متنوع ایفا می‌کند. مواد پتروشیمی شامل طیف وسیعی از محصولات مانند اتیلن، پروپیلن، بوتادین، بنزن و مشتقات آنها است که برای تولید محصولات مختلف از پلاستیک‌ها و مواد شیمیایی صنعتی تا محصولات خانگی و پزشکی استفاده می‌شوند. تولیدکنندگان مواد پتروشیمی می‌توانند از طریق حمل دریایی به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند و محصولات خود را به کشورهای مختلف صادر کنند.

حمل مواد پتروشیمی تابع قوانین و مقررات بین‌المللی و ملی است که باید به‌ طور دقیق رعایت شود. این مقررات شامل بسته‌بندی، برچسب‌گذاری، اسناد حمل و نقل و کنترل‌های ایمنی است؛ بنابراین شرکت کشتیرانی که حمل مواد پتروشیمی را به عهده می گیرد، می بایست تمام استانداردهای ایمنی را رعایت کند و مطابق با نوع ماده، کشتی مخصوص حمل آن ماده را در اختیار تاجرین قرار دهد.

به عنوان مثال کشتی‌های تانکر شیمیایی برای حمل مواد شیمیایی و پتروشیمی مایع طراحی شده‌اند. آنها دارای مخازن جداگانه با سیستم‌های ایمنی پیشرفته هستند تا از نشت و اختلاط مواد جلوگیری کنند. کشتی‌های گاز مایع برای حمل گازهای مایع مانند LPG (گاز مایع نفتی) و LNG (گاز طبیعی مایع) استفاده می‌شوند. آنها مجهز به مخازن ویژه‌ای هستند که قادر به نگهداری گاز در دما و فشار خاصی هستند.

اهمیت حمل بار با کشتی در ایران

حمل بار با کشتی در ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک و دسترسی به آب‌های آزاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران با داشتن سواحل طولانی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، نقش مهمی در تجارت دریایی منطقه ایفا می‌کند. بنادر اصلی ایران مانند بندرعباس، بندر امام خمینی، و بندر چابهار، مراکز اصلی واردات و صادرات کالاها هستند و نقش کلیدی در اقتصاد کشور دارند. این بنادر به عنوان گره‌های حیاتی در زنجیره تأمین و توزیع کالاها، باعث تسهیل تجارت بین‌المللی و داخلی می‌شوند.

در نهایت، حمل بار با کشتی در ایران به‌دلیل هزینه‌های کمتر، ظرفیت بالای حمل و نقل، و کاهش فشار بر زیرساخت‌های جاده‌ای، مزایای اقتصادی بسیاری دارد. همچنین، حمل و نقل دریایی با تولید کربن کمتر، به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند. این صنعت نقش مهمی در تجارت خارجی ایران ایفا کرده و به عنوان موتور محرک اقتصاد حمل و نقل کشور شناخته می‌شود.