اگر شماهم جزو دسته علاقه مندان به تکنولوژی و فناوری هستید، قطعا تا کنون نام بلاکچین یا زنجیره بلوکی به گوشتان خورده است. فناوری که بسیاری از کارشناسان آن را جزو مهم ترین اختراعات انسان در قرن معاصر می دانند. آن ها اعتقاد دارند که بلاکچین بسیاری از مفاهیم را در زندگی انسان ها تحت شعاع قرار خواهد داد و اموری چون امور مالی و اقتصادی بر اساس این تکنولوژی تغییر می کنند. در این مقاله به بررسی این فناوری و کارایی آن تا به امروز خواهیم پرداخت، با مطالعه آن سوار بر تکنولوژی پیش روید.

تاریخچه بلاکچین

تاریخچه بلاکچین برخلاف تصور بسیاری به پیش از ظهور مفهوم کلی ارزهای دیجیتال و بیتکوین برمی‌گردد. هر چند ارزهای دیجیتال توانستند از قابلیت های فناوری بلاکچین به نفع خود استفاده کنند، اما ردپای آن را می توان حتی قبل از سال ۲۰۰۹ و راه اندازی بیتکوین نیز جستجو کرد. اگر نمی دانید ارز دیجیتال چیست ، مجله تخصصی پارسیان کریپتو در اینباره مقاله کاملی به زبان ساده و روان ارائه کرده است.

ایده خلق این فناوری برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ پیشنهاد داده شد. در واقع، اولین بار در سال ۱۹۹۱ بود که زنجیره ای از بلوک های رمزنگاری شده برای پیشگیری از هرگونه دستکاری و سوءاستفاده از اسناد به وجود آمد. استوارت هابر و اسکات استورنتا دو فردی بودند که این فناوری را سال ها قبل از به وجود آمدن مفهوم پیچیده تری به نام بلاکچین اجرا کردند.

چند سال بعد در سال ۱۹۹۸ نیک سابو مفهومی به نام بیت گلد (Bitgold) بنا نهاد که نوعی ارز دیجیتال غیرمتمرکز بود، هرچند این ایده سابو موفقیت آمیز نبود. بالاخره این ساتوشی ناکاموتو اسرارآمیز بود که تمام این فرضیات را به صورت عملی و موفق در قالب بلاکچین بیتکوین به دنیای فناوری معرفی کند. پس از آن هم فناوری بلاکچین به شدت محبوب شد و بسیاری از کارشناسان و محققان فناوری متوجه قابلیت های بی شمار آن شدند. حال که با تاریخچه این فناوری آشنا شدید به دنبال پاسخ دادن به سوال بلاکچین چیست ؟ میرویم. با ما همراه باشید

تعریف بلاکچین

بلاکچین در واقع یک نوع پایگاه داده محسوب می شود. اما آنچه بلاکچین را از تمام فناوری های دیگر متمایز می کند این است که این فناوری اطلاعات و داده ها را به روش کاملا متفاوتی ذخیره می کند. اصلی ترین تفاوت بلاکچین با سایر پایگاه های داده، ساختار ذخیره‌ی اطلاعات است. یک زنجیره بلوکی اطلاعات را به صورت گروهی جمع آوری می کند که به آن «بلوک»ها گفته می شود. بلوک ها مجموعه ای از داده ها را در خود نگهداری می کنند. هر کدام از بلوک ها ظرفیت مشخصی دارند و مقدار کاملا مشخصی از داده ها در آنها قرار گرفته و ذخیره می شود. وقتی ظرفیت یک بلوک تکمیل شد، بلوک پر شده و به بلوک های پرشده‌ی قبلی افزوده می‌شود.

بسیار خوب، حالا زنجیره ای از بلوک های با محتوای داده ها خواهیم داشت که به آنها «بلاکچین» یا همان «زنجیره‌ی بلوکی» گفته می شود. چنانچه می دانید، بلاکچین از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) تشکیل شده است. احتمالا با توضیحاتی که در اینجا دادیم، کاملا دلیل نامگذاری این فناوری را متوجه شدید.

برای اینکه بهتر با معماری Blockchain آشنا شوید، بهتر است به مثال ساده ای از نحوه‌ی رهگیری مالکیت یک کالا توجه کنید. فرض می کنید که یک فایل اطلاعات رسید داریم که دارای مواردی از جمله خریدار، فروشنده و مقدار ارسالی است و زمانی که تراکنش انجام شد، یک برچسب زمانی ایجاد می کند.

برچسب زمانی (Timestamp) نمایانگر زمان و نوع رخداد در بلاکچین و بر حسب ساعت هماهنگ جهانی (UTC) است. کاربرد برچسب زمانی تنها به مشخص کردن زمان بلوک محدود نیست، بلکه نرخ هس را نیز نشان می دهد. علاوه بر این، از زنجیره بلوکی در مقابل هرگونه فعالیت مخرب و دستکاری محافظت کرده و به نوعی نقش امنیتی را در بلاکچین عهده دار است.

اطلاعات تراکنش برای تراکنش های متعدد به صورت یک بلوک بسته بندی می شوند. این بلوک به هر کدام از کامپیوترهای شبکه یک پیغام می فرستد. هر کامپیوتر یا گِره (Node) در شبکه، از قوانین پروتکل Blockchain پیروی می کند و با توجه به همین پروتکل، اعتبار بلوک جدید را تأیید می کند. در صورتی که بلوک معتبر قلمداد شود، به بلاکچین اضافه می شود. این امر به نوبه خود، یک فهرست مرتبط به طور مداوم در حال رشد از اطلاعات تراکنش ایجاد کرده و نمایانگر کل تاریخ تراکنش های مرتبط به یک دارایی خاص است.

با توجه به اینکه هر گره، رونوشتی از زنجیره بلوکی را نگه می دارد، همواره اجماع یا توافقی از تاریخچه تراکنش در شبکه ذخیره خواهد بود. در واقع، هر گره نقش یک شاهد مجزا را دارد و به این ترتیب، وقتی که اکثریت گره ها درباره یک رونوشت صحیح بلاکچین با هم توافق داشته باشند، معتبر قلمداد شده و به عنوان یک دفتر کلِ قابل اعتماد و معتبر و قانونی مورد قبول قرار می گیرند.

مزیت های بلاکچین

• دقت در زنجیره بلوکی بالاست

تمام مبادلات در شبکه بلاکچین توسط شبکه ای متشکل از هزاران کامپیوتر تأیید می شوند. بنابراین نقش دخالت های انسانی در این شبکه کاملا از میان برداشته می شود

• هزینه ها کاهش میابد

با توجه به اینکه در زنجیره بلوکی هیچ نیازی به تأیید تراکنش ها توسط شخص ثالث یا واسطه وجود ندارد، هزینه هایی که به این افراد پرداخت می شود کاملا از چرخه مبادلات حذف می‌شوند و نهایتا هزینه‌های شبکه کاملا کاهش پیدا می‌کند.

• تمرکز زدایی اتفاق میوفتد

یکی از مزایای اصلی بلاکچین غیرمتمرکز بودن آن است. چنانچه گفته شد، در Blockchain برای اینکه تراکنشی تأیید شود نیاز به واسطه نیست، بلکه از سازوکار اجماع برای توافق و اعتبار بخشیدن به هر کدام از تراکنش ها استفاده می شود.

• شفافیت معنا پیدا میکند

ماهیت اشتراک گذاری بلاکچین اساسا باعث می شود تا همه افراد آنچه در این شبکه روی می دهد را مشاهده کنند. این امر نهایتا منجر به شفافیت و اعتماد می شود.

• امنیت افزایش میابد

تمام تراکنش های درون Blockchain به صورت رمزنگاری شده و کاملا امن هستند.

این ها تنها بخش کوچکی از فواید این تکنولوژی نوپاست که به آن ها اشاره شد . باید بدانید که بلاکچین پتانسیل های بسیار بالایی دارد که موجب کارایی زیاد آن شده است. در ادامه به بررسی برخی کاربرد های آن میپردازیم

برخی کاربرد ها

در این جا تعدادی از کابرد های فعلی بلاکچین را نام برده ایم

ارز های دیجیتال

ستون فقرات ارز‌های دیجیتال بلاک چین است، یک دفتر کل دیجیتال غیرمتمرکز (Decentralized Digital Ledger) که همه تراکنش‌ها را ثبت می‌کند. بلاک چین در اصل زنجیره‌ای از بلوک هاست که هر بلوک شامل تعدادی تراکنش است. سپس این تراکنش‌ها توسط شبکه‌ای از رایانه‌ها به نام گره‌ها (Nodes) تأیید می‌شوند که با هم کار می‌کنند تا یکپارچگی بلاک چین را حفظ کنند.

بنابراین تمامی تراکنش‌ها در تمامی گره‌ها ثبت می‌شود. هنگامی که بلوکی از تراکنش‌ها تأیید شد و به بلاک چین اضافه شد، به هیچ وجه نمی‌توان آن را تغییر داد یا حذف کرد. این موضوع تضمین می‌کند که بلاک چین یک ثبت دقیق و دائمی از تمام تراکنش‌های ارز‌های دیجیتال ایجاد می‌کند.

امور بانکی

بی شک هیچ صنعتی بیشتر از بانکداری از مزیت های بلاکچین بهره مند نخواهد شد. در حالی که انجام امور بانکی همواره به ساعت ها و روزهای کاری محدود بوده، زنجیره بلوکی همیشه در دسترس است و با تلفیق بلاکچین در سیستم بانکداری، تمام معاملات مشتریان در زمانی حدودا ۱۰ دقیقه ای انجام خواهد گرفت. بانک ها فرصت استفاده از بلاکچین برای انجام معاملات بین موسسات و نهادها را با سرعت و ایمنی بالاتر نیز در اختیار خواهند داشت.

قراردادهای هوشمند

contract یا قرارداد هوشمند به مجموعه کدهای برنامه نویسی گفته می‌شود که با هدفی مشخص نوشته شده و مفاد یک تفاهم بین 2 یا چند نفر در آن تعریف می‌شود. ویژگی اصلی برنامه نویسی قرارداد هوشمند در بلاکچین غیرمتمرکز بودن آن و عدم امکان مدیریت توسط یک سازمان متمرکز می‌باشد.

در یک smart contract تمام شرایط و مفاد با دستورات if else if تعیین شده و به صورت خودکار اتفاق می‌افتند. If به معنی «اگر» و else if به معنی در «غیراینصورت اگر» است؛ مثلا «اگر» شخصی از کیف پول خود مقداری سرمایه را در یک پلتفرم بلوکه کرد «آنگاه» ماهانه مبلغ X کوین به همان کیف پول واریز شود. این بخشی از یک برنامه نویسی قرارداد هوشمند ساده است که برای فرآیند استیکینگ (سهام‌گذاری جهت اعتبارسنجی در شبکه) نوشته شده است.

پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال کسب اطلاعاتی کامل در رابطه با قرارداد های هوشمند و نحوه کارایی آن ها هستید مقاله قرارداد هوشمند چیست ؟ پارسیان کریپتو را مطالعه کنید.

املاک و مستغلات

فرایند ثبت حقوق مالکیت املاک و مستغلات در دفاتر ثبت، امری فوق العاه وقت گیر و پرهزینه بوده که خطاهای انسانی هم در آن به شدت بالا است. فناوری بلاکچین می تواند به راحتی مراحل کار اسکن اسناد و مدارک و رهگیری فیزیکی آن در دفاتر ثبت را از چرخه خارج کند. اگر مالکیت املاک در بلاکچین ذخیره و تأیید شوند، دیگر می توان اطمینان داشت که سندها به صورت دقیق و به طور دائم محفوظ هستند

NFT ها

NFT در دنیای دیجیتال، سند مالکیت دارایی‌های دیجیتال شماست. این دارایی‌ها شامل زمین، ساختمان، آواتار، پوشاک و… می‌باشند. لذا مهم‌ترین نکته در تعیین ارزش هر NFT، این است که ابتدا بدانیم سند چه دارایی‌ای بوده و آن دارایی چه کاربردی دارد. پس در پاسخ به سوال NFT چیست ؟، می‌توانیم بگوییم یک توکن یا دارایی دیجیتال بوده که از طریق رمزنگاری کردن داده‌ها، هر فایلی یا داده‌ای را تبدیل به دارایی دیجیتال می‌کند. حال تکنولوژی پشت پرده ان اف تی یا همان توکن غیرمثلی مانند ارز های دیجیتال، بلاکچین است.

رأی گیری

استفاده از بلاکچین در رأی گیری ها و انتخابات می تواند کاملا از تقلب جلوگیری کند. در انتخابات میانه دوره ای کنگره آمریکا که در نوامبر ۲۰۱۸ در ایالت ویرجینیای غربی انجام گرفت، این فناوری آزمایش شد. در جریان این انتخابات، هر رأی به عنوان یک بلوک در بلاکچین ذخیره شد و به این ترتیب، امکان دستکاری و تغییر آن وجود نداشت. زنجیره بلوکی نه تنها به شفافیت انتخابات کمک زیادی کرد، ‌بلکه باعث کاهش نیروی انسانی مورد نیاز برای امور انتخابات هم شد و نتایج نهایی رأی گیری هم بلافاصله پس از پایان مدت رأس گیری در اختیار مقامات قرار گرفتند.

چرا آینده در دستان بلاکچین است؟

اکنون که با ویژگی های فناوری بلاکچین آشنا شدیم و دریافتیم که چقدر پتانسیل های بالایی دارد، پاسخ به این سوال ساده است. همزمان با همه گیر شدن ارز های دیجیتال، افراد بیشتری به قابلیت های بلاکچین پی می برند. همچنین به لطف وجود این تکنولوژی است که ان اف تی ها منحصر به فرد شده و به مرحله کنونی رسیده اند.
به عقیده بسیاری از کارشناسان با پیشرفت تکنولوژی متاورس، هجوم کاربران به این دنیا اتفاق میوفتد و دقیقا در همین نقطه است که تکنولوژی هایی نظیر ارز های دیجیتال و NFT ها کاربرد های بسیار بیشتری پیدا میکنند و جهان دچار تغییری شگرف خواهد شد.

سخن پایانی

در این مقاله دریافتیم که  بلاکچین یک فناوری کاملا نوین است که امکان ثبت داده ها به صورت دائمی و بدون هرگونه تغییر را می دهد. این فناوری در واقع نوعی پایگاه داده است که روی یک یا چند سرور خاص قرار ندارد، بلکه روی تمام کامپیوترهایی که به شبکه متصل شده اند توزیع شده است. و به دلیل استفاده از رمزنگاری و ثبت داده در تمام کامپیوترهای شبکه، این سوابق قابل حذف و تغییر نیستند.

بیتکوین اولین کاربرد این فناوری انقلابی بود، اما بلاکچین نشان داده که قابلیت های بی شماری دارد. فناوری بلاکچین با توجه به موفقیتی که در بازار رمزارزها از خود به جای گذاشته، به نظر در آینده‌ای نزدیک وارد عرصه های تازه ای از آموزش تا حمل و نقل و سلامت می شود.

باتوجه به شواهدی مانند حضور و سرمایه گذاری گسترده افراد و برند های شاخص در حوزه های مربوط به بلاکچین (مانند ارز های دیجتال، متاورس و NFT) به راحتی می توان فهمید که طولی نمیکشد که جهان توسط تکنولوژی بلاکچین و فناوری های حاصل از آن دگرگون می شود. امیدواریم مطالعه این مقاله در جهت رشد و گام برداشتن همسو با تکنولوژی به شما عزیزان کمک کرده باشد.