در عصری که هر دقیقه‌ آن به بهره‌وری اختصاص داده شده، ممکن است نگرش «هیچ کاری نکردن» غیرقابل درک و حتی افراطی به نظر برسد. آگاهی ما از خلاقیت به شکلی است که تصور می‌کنیم، موفقیت با تلاش و فعالیت‌های پی در پی و خلقت بی پایان گره خورده است. این شکل از خلق و خو که ممکن است فریبنده به نظر برسد، کلید اصلی در طرز تهیه تفکر خلاقانه و یا افراد خلاق را نادیده می‌گیرد و آن کلید «قدرت استراحت» نام دارد.

شاید خنده‌دار به نظر برسد، اما بعضی از افراد خلاق تاریخ جهان که اختراعات نوآورانه و جاودان را برای ما خلق کردند، قدرت هیچ کاری نکردن را شناختند و از آن بهره بردند. جوامع پر شتاب ما که همواره درحال فعالیت در حوزه‌های مختلف هستند و همچنان توانایی پاسخ دادن به سوالات مختلف را ندارند، عنصر حیاتی به نام «آرامش» را نادیده گرفته‌اند و برای دستیابی به خلاقیت، خود را به آب و آتش می‌زنند.

این گفته‌ها، بینش فلسفی و حتی مشاهدات بی پایه و اساس نیست، بلکه مورد حمایت تحقیقات دقیق و موشکافانه محققان واقع شده است. افزایش تعداد شواهد نشان می‌دهد که در نظر گرفتن بخشی از زمان برای استراحت و دوری از بهره‌وری، می‌تواند به تقویت و ترویج خلاقیت، کمک شایانی کند.

این واقعیت با پیامدهای اساسی همراه است؛ نه تنها استراحت می‌تواند برای سیراب کردن ذهن خالی از خلاقیت ما کاربردی باشد، بلکه برای جوامعی مانند کشورهای آسیایی که به شکل مکرر به دنبال بهره‌وری هستند و از دید آن ها، عدم فعالیت، رویکردی اشتباه است نیز کاربردی باشد.

حافظه و زوال آن؛ چگونه از زوال حافظه جلوگیری کنیم؟

برای یافتن پاسخ عنوان مطلب، در دریای علم شیرجه زدیم تا دلیل بازیابی خلاقیت‌های فردی از طریق استراحت کردن، شرایط سخت جوامع در ایجاد خلاقیت را بفهمیم و بررسی کنیم که چگونه، یکی از نوآورانه‌ترین مخترعان تاریخ «توماس ادیسون» از روش «هیچ کاری نکردن» پیروی کرد و به خلاقیت رسید.

زمان آن فرا رسیده تا تضاد بهره‌وری را به چالش بکشیم و بفهمیم که چرا در معبد خلاقیت، بعضی مواقع هیچ کاری نکردن می‌تواند پر ثمرترین کاری باشد که فرد می‌تواند انجام دهد.

نگاهی به دانش

همانطور که گفته شد، ارتباط هم زیستانه بین خلاقیت و استراحت، تنها یک مشاهده ذهنی نیست و تحقیقات محققان نشان می‌دهد که مغز ما حین استراحت و چرت زدن بیشترین ارتباط را بین خلاقیت ایجاد می‌کند.

یکی از مطالعات مهم و جریان ساز که توسط Braid و هم گروهی‌های او انجام شد و در Psychological Science منتشر شد، به تاثیر منفی حواس پرتی و آشفتگی بر خلاقیت اشاره می‌کند. به افرادی که در این مطالعه شرکت کردند وظایفی بر پایه تفکر خلاقانه داده شد و سپس به چند گروه تقسیم شدند.

به یک گروه، وظایفی آسان و ساده محول شد تا در زمان استراحت و قبل از رسیدگی به مسئله اصلی آن را حل کنند. به شکل شگفت‌انگیزی، این گروه توانست تا عملکرد درخشانی را نسبت به سایر گروه‌ها نشان دهد. نتایج عملکرد این گروه ثابت کرد که استراحت می‌تواند به شکل تاثیر‌گذاری روی خلاقیت و حل مسئله، تاثیر مثبت بگذارد.

۵ نشانه که شخصیت حساس شما را آشکار می کند

اما تنها استراحت نیست که می‌تواند دستیابی به خلاقیت را بهبود ببخشد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ توسط Oppezzo و Schwartz انجام شد و در «Journal of Experimental Psychology» منتشر شد، نشان داد که پیاده‌روی در منزل و فضای بیرون، ایده‌پردازی و خلاقیت را با رشد چشمگیری مواجه می‌کند. این مطالعه نیز ثابت کرد که خلاقیت می‌تواند از طریق فعالیت‌های فیزیکی نیز شکوفا شود.

تحقیقات بیشتر در زمینه شبکه‌های پیش فرض مغز نشان می‌دهد که شبکه‌ای از نواحی تعاملی مغز حین استراحت و رویاپردازی فعال می‌شود. افکار نقش حیاتی را در عملکردهای شناختی مغز مانند: خیال پردازی، بینش آینده و فهم بینش دیگران دارند و حالت پیش فرض شبکه مغز نیز می‌تواند نقش حیاتی در این فعالیت ایفا کند.

تحقیقات مختصر نشان می‌دهد که انعطاف‌پذیری در حالت پیش فرض شبکه مغز، ممکن است با ظرفیت بیشتری برای افکار خلاقانه و اضافه کردن لایه دیگری از فهم برای ارتباط خلاقیت در زمان استراحت، همراه باشد. علم پشت خلاقیت و استراحت، این فرضیه را به چالش می‌کشد که فعالیت‌هایی که در انجام آن به تمرکز دائم نیاز است، می‌تواند کلید نوآوری باشد. اما در عوض، بر اهمیت تعادل و زمان‌هایی برای استراحت تمرکز می‌کند که می‌تواند درهای خلاقیت را به روی شخص باز کند.

اما دستیابی به خلاقیت، از طریق استراحت چگونه خواهد بود؟ زمانی که نگاهی به افراد نوآور و خلاق جهان می‌اندازیم، با «توماس ادیسون» مواجه می‌شویم که به شیرینی، تئوری‌های دور از انتظار را به واقعیت‌های غیر قابل باور تبدیل می‌کند.

توماس ادیسون؛ چهره ماندگاری که قدرت استراحت را به ما ثابت کرد

اطلاعاتی از زندگی توماس ادیسون

• تاریخ تولد: ۱۱ فوریه سال ۱۸۴۷
• محل تولد: میلان، اوهایو، آمریکا،
• پیش زمینه تحصیلی: تحصیل به شکل خودخوان؛ تحصیل ادیسون در مدرسه به دلیل بیماری‌اش سلب شد، اما مادرش که در گذشته معلم بود، به او آموزش داد.
• اختراعات مهم: دستگاه ضبط صوت، لامپ حرارتی، ژنراتور برق، سیستم توزیع، بهبود در عملکرد تلگراف و تلفن، «کینتوگراف» که به عنوان اولین دوربین موشن کپچر شناخته می‌شود.
• تعداد پتنت ها: ۱.۰۹۳ پتنت برای اختراعات او ثبت شد.
• سوابق کاری: بنیان گذار کمپانی‌هایی مانند: Edison Illuminating که بعدها به ژنرال الکتریک تغییر نام داد و کمپانی Edison Moion Picture Patents.

اطلاعات مهم درباره توماس ادیسون

• توماس ادیسون به سبب سخت کوشی شناخته می‌شود. سخن انگیزشی او با محتوای «۱ درصد برای الهام و نبوغ در نظر گرفته می‌شود و ۹۹ درصد بقیه تلاش فراوان است» همچنان مورد توجه مردم جهان قرار می‌گیرد.
• توماس ادیسون به عنوان شخصی خستگی ناپذیر و با روح کارآفرینانه شناخته می‌شود.
• بعضی از زندگینامه نویسان و تاریخ شناسان اظهار کرده‌اند که ادیسون به بیماری ADHD دچار شده بود و ضعف در تحصیلات، کنجکاوی دائم و گرایش به سمت فراتمرکز می‌تواند از این دلایل باشد. هر چند، ADHD در دوران زندگی ادیسون کشف نشده بود؛ از اینرو، بسیاری از اظهارات فرضی هستند

ادیسون در طول زندگی خود گزارش داد که روش جدیدی برای بهره‌مندی از پتانسیل آرامش، یافته است که از آن با نام «خواب آلود» یاد می‌کند و فاصله کوتاه بین بیداری و خواب است. در طی این حالت، ذهن ما ارتباطات غیرعادی را ایجاد می‌کند که در نهایت به یافتن ایده منجر می‌شود.

میکروپلاستیک ها چگونه بر زندگی ما تاثیر می گذارند؟

ادیسون برای دستیابی به خلاقیت، روی صندلی یا کاناپه می‌نشست و ۲ گوی فلزی را درحالی در دست می‌گرفت که زیر دو دسته صندلی، سینی فلزی قرار داشت. هنگامی که او کم‌کم به خواب می‌رود، دو گوی فلزی از دستان او به روی سینی می‌افتند و صدای ایجاد شده، ادیسون را از خواب بیدار می‌کند و ادیسون ایده‌های ایجاد شده در ذهن خود را پس از رویاپردازی می‌نویسد؛ زیرا، پس از بیدار شدن، افکار، تخیلات و ایده‌ها به سرعت از ذهن پاک می‌شوند.

این تمرین نشان می‌دهد که چگونه ادیسون از قدرت آرامش و استراحت برای تقویت قدرت خلاقیت استفاده می‌کرد. بااینکه، از نظر بسیاری از افراد، هیچ کاری نکردن نشانه عدم بهره‌وری و کارکرد است، اما برخلاف این نگرش، ادیسون ثابت کرد که «هیچ کاری نکردن» در بازه زمانی مشخص، می‌تواند در فرایند ساخت ایده‌های نوآورانه حیاتی باشد.

اما این فلسفه از خلاقیت، متکی بر تعامل متقابل فعالیت و استراحت است که در جوامع انسانی امروز که نیاز حیاتی به بهره‌وری دارد، عجیب به نظر می‌رسد.

مشکلات اجتماعی

در جوامعی که موفقیت تنها با بهره‌وری و کسب و کار برابر دانسته می‌شود، با تعصب فرهنگی و اقتصادی روبرو می‌شویم که در مقایسه با استراحت، ارزش بیشتری برای کار دائم و بهره‌وری قائل می‌شود. این مشخصه فراگیر می‌تواند به بدنام شدن «استراحت» بدل شود و مردم، از آن به عنوان تنبلی و حتی بیکاری یاد کنند و حتی افرادیکه به ADHD دچار شده‌اند نیز در خطر قرار بگیرند.

خلاقیت به لطف متفاوت اندیشیدن، ایجاد ارتباط منحصر به فرد با افراد و تصور کردن موضوعاتی که سایر افراد برای ظاهر شدن آماده نیستند، رشد می‌کند. بااینحال، فشار جامعه برای حفظ ظاهر اقتصاد و بهره‌وری موجب می‌شود تا افراد خلاق جامعه نیز در پرانتز مشغله دائم قرار بگیرند که موجب از بین رفتن پتانسیل‌ها خواهد شد.

در نهایت، اگرچه ایجاد تعادل بین کار و استراحت نمی‌تواند انتظارات کشورهای مدرن را برآورده کند، اما به یادداشته باشید که خلاقیت، عنصری فراموش نشدنی در زندگی بشر است که در صورت نبود آن، روال زندگی به شکل عجیب و ترسناکی، خسته کننده و یکنواخت خواهد شد؛ از اینرو، اگر علاقه دارید تا نسبت به زندگی تکراری مردم و زندگی خودتان تمایز ایجاد کنید و سطح کیفیت زندگی و شغل خود را ارتقا دهید، بهتر است تا توازن را در زندگی خود برقرار کنید.